In the spotlight: Flamenco

Flamenco is een muziek- en dansstijl die ondertussen een wereldwijd begrip is. Het is een oude cultuurvorm die nog springlevend is en open staat om allerlei hedendaagse muziekstijlen in zich op te nemen.

De unieke zang- en dansstijl is lang geleden ontstaan in Andalusië, in het zuiden van Spanje. Het is een smeltkroes van verschillende culturen waaronder de Andalusische, Indische, Moorse, Joodse en Byzantijnse. Flamenco combineert de artistieke expressie van zang (cante), dans (baile) en gitaar (toque).

Zang

Er bestaan een 70-tal zangstijlen waarop je kunt dansen. De teksten zijn meestal heel poëtisch en lyrisch. Het zijn verzen die gaan over alles wat je in je leven meemaakt. Een heel scala aan gevoelens en gemoedstoestanden zoals vreugde, verdriet, tragedie, angst worden uitgedrukt. Zo heb je bv. de vrolijke “Tango”, de ernstige “Solea”, de ingetogen “Taranto”, de droevige “Seguiriya”, de spottende “Bulería”. Heel veel stijlen zijn ook streekgebonden zoals de vrolijke “Alegría” uit Cádiz, de “Fandango” van Huelva, de “Sevillana” uit Sevilla enz. Sommige zangen zijn verbonden met het werk, zoals de “Martinete” uit de smidse, de “Minera” van de mijnen. En dan heb je ook nog de “Cantes de ida y vuelta” - gezangen die van Spanje naar Zuid Amerika zijn vertrokken of omgekeerd, zoals de “Guajira”, “Rumba” en “Colombiana”.

Dans

Je kan op bestaande flamencomuziek toffe choreografieën uitwerken, maar het mooiste is toch om flamenco “live met muzikanten” te kunnen dansen. Dat biedt je als danser veel meer ritmische mogelijkheden. Er is ook een verschil van dansen: bij bestaande muziek volg je de muziek en maak je een leuke choreografie op de muziek. Met muzikanten moeten de muzikanten jou volgen en komt er een groot stuk improvisatie aan te pas. Dan kan je ook met spanningsvelden werken van traag naar snel, rustige en dan weer hevige momenten. Dat is de omgekeerde wereld van wat we gewoon zijn. Als je als danser “live” wil gaan, moet je een zeer goede notie van de zang- en muziekstructuren hebben, goed kunnen leiden en de stijlen interpreteren.

Als je live danst, zijn een zanger, gitarist en handklapper onontbeerlijk. Maar tegenwoordig spreken we veel over Flamenco Fusión, wat betekent dat je ook andere instrumenten kunt toevoegen, zoals percussie, viool, cello, dwarsfluit enz. Muzikaal krijg je dan een interessant en prachtig samenspel.

Wat leer je in een flamencoles? En wat is belangrijk om een goede flamencodanser(es) te worden? Zoals in elke dansstijl, start je van het begin en leer je beetje bij beetje alle technieken. Naargelang je niveau hoger wordt, wordt het ook steeds boeiender. Niet iedereen wil een professionele danser worden; je kunt ook gewoon genieten van de sierlijke danskunst, die je als mens verrijkt op alle gebieden.

Je leert:

de mooie, trotse lichaamshouding aangepast aan de zangstijl;
de sierlijke en expressieve hand- en armbewegingen;
de “zapateado” of “taconeo”: het typische voetstampen binnen flamenco;
inzicht krijgen in de verschillende ritmestructuren eigen aan flamenco;
dansen op de maat, tegenmaat en syncoop;
de verschillende manieren van handklappen op de ritmische patronen van de muziek;
dansen met attributen zoals de sjaal (mantón), de stok (bastón), de waaier (abanico), de sleepjurk (bata de cola), de hoed (sombrero);
werken aan je motoriek en coördinatie.

Castagnetten

Als mensen aan Flamenco denken, denken ze automatisch aan de castagnetten. Weinig mensen weten echter dat castagnetten spelen, erkend is als een muziekinstrument. In de conservatoria van alle grootsteden in Spanje kun je zelfs leren om castagnettenspeler te worden bij concerten. Dan neem je binnen het symfonisch orkest de plaats in van de 1ste viool. Kijk maar eens naar filmpjes van “Lucera Tena”. Binnen Flamenco, maar vooral de Klassieke Spaanse dans “Escuela Bolera”, worden castagnetten gebruikt om jezelf te begeleiden tijdens de dans. Je moet wel eerst de techniek van het castagnetten onder de knie hebben, alsook Flamenco en/of Klassiek Spaans kunnen dansen. Daarna kun je beide combineren. Een hele uitdaging, maar zeker de moeite waard om te leren en ook heel leuk om te doen.

Gekende namen binnen de flamencowereld

Er zijn ongelooflijk veel goede zangers en zangeressen, dansers en danseressen, muzikanten. Te veel om hier op te noemen. Maar deze zijn alvast toppers:

Zang: Miguel Poveda, David Palomar, Mayte Martín, Estrella Morente.
Gitaar: Paco de Lucía, Manolo Sanlúcar, Vicente Amigo, Antonio Rey, Tomatito.
Dans: Farruquito, Eva la Yerbabuena, Rocío Molina, Pilar Ogalla, Andrès Peña.

Flamenco in België

Het Antwerpse flamencocentrum Peña Al Andalus - Fundación de Flamenco is een begrip onder de liefhebbers van de Spaans-Andalusische cultuur. Sinds flamencodanseres Ana Ramón en Antonio Perez Martin in 1985 de deuren van het Flamencocentrum openden, zijn de "aficionados" van heinde en verre toegestroomd om te genieten van authentieke Flamenco in Antwerpen. Zo organiseren zij wekelijkse cursussen flamencodans voor jong en oud, van de absolute beginner tot de vergevorderde danser. Regelmatig organiseren ze ook workshops dans-zang, percussie en castagnetten leren spelen op alle niveaus. Als laatste organiseren ze ook live optredens met gerenommeerde artiesten uit het binnen- en buitenland.

Als kers op de taart wonnen ze op 10 juli 2012 in Jerez de la Frontera de prestigieuze prijs "PREMIO NACIONAL 2012" voor de beste verspreiding van Flamenco in het buitenland. Een hele eer voor dans en cultuur in België!

Heb je de flamencodanskriebels gekregen?
Meer info vind je op www.alandalus.be - info@alandalus.be

Ana Ramón
Peña Al Andalus vzw