In the spotlight: Ierse dans
Foto: Eireann Dance Academy
Riverdance ken je misschien wel, maar wat weet je verder over Ierse dansen? In deze blog spreken we met Demi Schellemans en Lita De Wachter van Dansstudio Marlynes en met Nathan Baillieul van Eireann Dance Academy. Ze vertellen ons alles over Ierse dansen. En dat is zo veel meer dan enkel Riverdance!
Wat is Ierse dans?
Demi & Lita: “Ierse dans is een traditionele dans uit Ierland, waarbij je een onderscheid hebt tussen ‘hard shoe’ en ‘soft shoe’. Daarnaast is er ook nog de ‘Céilí-dans’ ofwel de groepsdans. Ierse dans is vooral bekend door de shows ‘Riverdance’ en ‘Lord of the Dance’. Binnen Ierse dans kun je een onderscheid maken tussen sociaal dansen, showdans en wedstrijddans.”
Nathan: “Bij ‘hard (of heavy) shoe’-dansen worden ritmes gecreëerd met de glasvezel neuzen en hakken van de schoenen. ‘Soft shoe’ word gedanst in leren pumps. Bij ‘Céilí-dansen’ zijn er ca. 30 voorgedefinieerde teamdansen, zowel voor sociaal dansen als wedstrijddansen.
Daarnaast heb je ook nog ‘Sean-nós’, wat “oude stijl” betekent. Dat lijkt erg op Ierse hard shoe-dans, maar er wordt veel rustiger gedanst. Je hebt dan ook nog set dancing, een sociale vorm van Ierse dans die meestal in groepjes van 8 dansers gedanst wordt.”
Foto: Dansstudio Marlynes
Wat zijn de kenmerken van die dansen?
Nathan: “De Ierse dansen zijn heel energiek en competitief, met snel bewegende benen en voeten. Dat combineer je met een stijf bovenlichaam. Het is essentieel om je voeten heel precies te plaatsen en te bewegen, een beetje zoals in ballet. Vooral bij hard shoe-dansen, waarbij ritmes gecreëerd worden op de muziek: elk detail van je voet telt dan.”
Demi & Lita: “Hard shoe kun je vergelijken met tapdans, maar dan met strakkere houdingen, de voeten steeds overkuist en snel voetenwerk. Hard shoe vraagt kracht en energie en biedt heel wat uitdaging.
Soft shoe is een elegante dansstijl waarbij men hoog op de tenen danst en sierlijke sprongen uitvoert. Tijdens shows wordt dat vaak gecombineerd met elegante armbewegingen. Bij soft shoe lijkt het wel of je door de lucht zweeft; het straalt energie uit.
Nathan: “Soft shoe wordt traditioneel en in wedstrijdvorm solo gedanst, maar in shows wordt er meestal in groep gedanst.”
Demi & Lita: “Bij Céilí dans je sowieso in groep. Met basispassen uit soft shoe leer je groepsdansen met heel wat verschillende wisselende formaties uit. Céilí valt onder de lessen softshoe.”
Foto: Eireann Dance Academy
Hoe zijn die dansen ontstaan?
Demi & Lita: “Over de exacte oorsprong van Ierse dans is weinig bekend. Volgens Celtic Steps zijn er aanwijzingen voor een verband met vroege vormen van Keltische dans.”
Nathan: “Naar verluidt mochten de Ieren tijdens de onderdrukking door de Engelsen niet dansen. Wanneer de Engelsen door de ramen keken, zouden ze enkel stijve bovenlichamen zien en zouden ze niet zien dat er gedanst werd. Anderen zeggen dan weer dat de Kerk niet toestond dat mensen elkaar aanraakten en dat ieders zijn handen naast zich moest houden. En dat het stijve bovenlichaam dus daarvan komt.
Feit is in ieder geval dat dansmeesters het land doorkruisten en van dorp tot dorp gingen om hun danspassen (steps) te leren, vandaar de naam ‘step dance’.”
Demi & Lita: “Het Ierse woord “Céili” - uitgesproken keelie - verwees dan oorspronkelijk weer naar het verzamelen van buren in een huis, om een plezierige tijd te hebben, te dansen, muziek te spelen en verhalen te vertellen.
De officiële term of benoeming van ‘Irish Dance’ is past ontstaan in 1893, samen met ‘Gaeilge’ (Ierse taal), om de Ierse dans en taal op de kaart te zetten. In 1897 werd het eerste kampioenschap gehouden. Maar het is pas sinds de voorstelling van ‘Riverdance’ op het Eurovisiesongfestival in 1994 dat Ierse dans internationaal doorgebroken is.”
Hoe is de Ierse dans sindsdien geëvolueerd?
Nathan: “In 1920 begon een Coimisiún (Iers voor “commissie”) de dansen te standaardiseren, met respect voor alle regio’s en met regels voor wedstrijden in het hele land. Traditioneel eenvoudige jurken werden versierd met Keltische kunst en jongens dansten in kilts in 1 kleur. Tegenwoordig worden kilts nog amper gedragen en zijn jurken vol glitter, pruiken, make-up en fake tan heel populair.”
Demi & Lita: “De originele dansen lijken niet zo veel meer op de Ierse dans die we vandaag kennen, maar de formaties en patronen herkennen we nog wel. Ierse dans is een dansstijl die zichzelf continu vernieuwt en heruitvindt. De accenten liggen telkens op nieuwere en indrukwekkendere sprongen en bewegingen.”
Foto: Dansstudio Marlynes
Welke zijn de belangrijkste wedstrijden in Ierse dans?
Demi & Lita: “Er zijn verschillende organisaties waarbij je kunt aansluiten om aan Ierse dans te doen. Wij, Marlynes Irish Dancers, zijn aangesloten bij CLRG (An Coimisiun le Rinci Gaelacha – de eerste en oudste dansorganisatie in Ierland) en RCCEA (Regional Council of Continental Europe and Asia). Binnen die organisaties worden wedstrijden georganiseerd. Doorheen de jaren zijn er heel wat nieuwe organisaties ontstaan die ook wedstrijden aanbieden. Het dansniveau in die organisaties verschilt echter wel. De belangrijkste wedstrijden in Ierse dans binnen CLRG zijn het Europese kampioenschap en het Wereldkampioenschap.”
Nathan: “Dat Wereldkampioenschap, de “Oireachtas Rince na Cruinnne” is absoluut het belangrijkste event in Ierse dans. De locatie daarvan wisselt af tussen Ierland, Schotland, Engeland, de Verenigde Staten en Canada. Jaarlijks nemen er ongeveer 5000 dansers vanuit de hele wereld deel. Elke regio organiseert ook zijn locale Oireachtas. Dat zijn kampioenschappen waar de dansers zich kunnen kwalificeren voor het Wereldkampioenschap.”
Demi & Lita: “Voor Europa is die lokale “Oireachtas” de “Mainland European & Asian Irish Dancing Championship & World Qualifiers”. Daarnaast heb je nog tal van andere wedstrijden op Europees niveau die jaarlijks georganiseerd worden. Zo gaan wij jaarlijks naar verschillende wedstrijden in Nederland, Duitsland, Italië, Noorwegen, Finland, Denemarken, Oostenrijk, Ierland…”
Foto: Eireann Dance Academy
Welke zijn de bekendste dansers in Ierse dans?
Demi & Lita: “De bekendste Ierse danser is sowieso Michael Flatley. Hij zette Ierse dans echt op de kaart met ‘Riverdance’ en ‘Lord of the Dance’.”
Nathan: “Na de hoofddanser te zijn geweest bij ‘Riverdance’, creëerde Flatley zelf de shows ‘Lord of the Dance’, ‘Feet of Flames’ en ‘Celtic Tiger’. Zijn opvolger bij ‘Riverdance’, Colin Dunne, is ook een heel bekende danser.”
Demi & Lita: “Onze Ierse leraar is Jimmy Smith uit Tra-lee. Hij is een bekende dansleerkracht in Ierland en kreeg zelf nog les van één van de grootmeesters van Ierland, Jerry Molyneaux.”
Nathan: “Bij de vrouwelijke Ierse dansers, zijn Bernadette Flynn, Jean Butler en Ciara Sexton zonder twijfel de bekendste. Bernadette Flynn is de vrouwelijke hoofddanser van ’Lord of the Dance’ en Jean Butler, van ‘Riverdance’. Ciara Sexton is vijfvoudig wereld- en All-Irelandkampioen. Ze is ook bekend van shows als ‘Lord of the Dance’ en ‘Heartbeat of Home’, die ze zelf choreografeerde.”
Foto: Dansstudio Marlynes
Hoe zijn jullie zelf begonnen met Ierse dansen?
Nathan: “Ik deed aan Schotse dans vooraleer ik startte met Ierse dans. Mijn leraar begon met Ierse danslessen toen dat populair werd bij mensen buiten Ierland: in 1994, toen Riverdance optrad tijdens de pauze van het Eurovisiesonfestival. Ik vond het meteen geweldig en verhuisde later naar Ierland om mijn stepdansen te perfectioneren. Ik hou ook van Céilí dansen en heb ook wel een paar keer Sean-nós en setdansen gedaan voor de fun.”
Demi & Lita: “Voor ons begon het allemaal in 1998, toen Dansstudio Marlynes zich specialiseerde in traditionele Ierse Dans en showdans, zoals te zien in ‘Riverdance’ en ‘Lord of the Dance’. Na een bezoek aan de show ‘Riverdance’ in Londen, was onze oprichtster Annemie Thijs gefascineerd door de manier van dansen. Dus volgde ze een hele reeks workshops en deed ze een studie Ierse dans aan de ‘Universiteit voor muziek en dans’ in Limerick, Ierland.
In september 2001 voldeed Annemie Thijs aan de criteria om zich als ‘Associate Irish Dance Teacher’ te registreren bij CLRG (de “Officiële Commissie voor Ierse Dans”) in Dublin. Vanaf dat moment mochten de Ierse dansers van Dansstudio Marlynes deelnemen aan de officiële competities.”
Demi: “Ikzelf begon bij Dansstudio Marlynes met lessen klassiek ballet. Door het zien van de Ierse dansers in de dansstudio, besloot ik zelf ook te starten met Ierse dans en ben nadien niet meer gestopt. Ik beoefen zowel soft shoe als hard shoe en Céilí. Alle verschillende vormen van Ierse dans hebben hun eigen charme en ik vind het fijn om het totaalpakket te kunnen beoefenen, om zo het beste van elke discipline te kunnen ervaren.”
Lita: “Ik startte op vierjarige leeftijd met klassiek ballet en deed ook andere stijlen zoals tapdans, hip hop, jazz, modern/hedendaags,…. Op mijn 10 jaar startte ik met Ierse dans. Als dochter van Annemie rolde ik mee in de nieuwe dansstijl. Ik nam over de jaren deel aan heel wat wedstrijden, zoals het Wereldkampioenschap in Belfast in 2012. Daarnaast deed ik mee in shows van Marlynes Irish Dancers en reisde heel wat heen en weer naar Ierland voor extra workshops. Sinds enkele jaren geef ik zelf les aan het hoogste niveau en neem ik, samen met Demi, de coördinatie van Marlynes Irish Dancers op mij.”
Foto: Dansstudio Marlynes
Wat vinden jullie zo fijn aan Ierse dans?
Demi & Lita: “Alle verschillende vormen van Ierse dans hebben hun eigen charme en het is fijn om het totaalpakket te kunnen beoefenen, om zo het beste van elke discipline te kunnen ervaren. De combinatie van krachtig voetenwerk en sierlijke sprongen geeft een energieke afwisseling en zorgt gegarandeerd voor zin naar meer! Je leert tijdens de lessen de basistechnieken en kunt doorgroeien tot een krachtige en elegante danser op hoog niveau.”
Nathan: “De muziek is zo levendig; je kunt gewoon niet stil blijven staan als je het hoort. Ierse dans zit vol energie en precisie. Het is tegelijk een sport en een kunstvorm. En er is altijd wel iets nieuws te leren. Het reizen van het ene land naar het andere voor wedstrijden is een extra bonus.”
Foto: Dansstudio Marlynes
Hoe populair is Ierse dans in België?
Demi & Lita: “In België zijn er slechts 5 dansscholen die lessen Ierse dans aanbieden. Binnen onze dansstudio hebben we een 70-tal dansers die momenteel actief zijn in Ierse dans.”
Nathan: “Eind jaren 90 was Ierse dans redelijk populair in België, maar toen waren er weinigen die de techniek meester waren. Sinds toen is het niveau enorm de hoogte ingegaan. In België is Ierse dans vooral populair bij volwassenen en minder bij kinderen. En dat terwijl Ierse stepdans traditioneel eigenlijk meer een dans voor jonge mensen is. Daarom is het wel jammer dat weinig kinderen in België Ierse dans kennen.”
Waar kun je in België terecht voor de “echte” Ierse dansen?
Demi & Lita: “Bij onze Dansstudio Marlynes in Mechelen ben je steeds welkom om een gratis proefles te volgen in soft shoe en/of hard shoe.”
Nathan: “In België zijn er paar fantastische dansscholen in Ierse dans, zoals Marlynes, maar ook Flandrach (Gent) en Celtic Clover (Brussel). In Gent heb je ook de Flemish Caledonian Society, maar zij focussen op shows en doen geen wedstrijden.
Eireann Dance Academy, mijn eigen dansschool (in Brussel en Brasschaat), is ook heel bekend, maar wij hebben op dit moment een break. Eireann Dance Academy heeft lang de jaarlijkse Antwerp Feis georganiseerd, waar een paar honderd dansers uit heel Europa naartoe kwamen om het beste van hun kunnen te organiseren.”