Het geheime dansboek van Pili Pili

In november kwam de laatste editie van het tijdschrift Swing uit. In die editie kijken we dan ook terug naar voorbije edities. Een van de artikels dat is bijgebleven, is het artikel "Het geheime dansboek van Pili Pili" van Hélène de Vrieze uit Swing 40.

Hieronder kun je dat volledige artikel nogmaals lezen.

Hélène de Vrieze geeft danslessen aan kinderen vanaf 2,5 jaar. Dat doet ze op een bijzondere en speelse manier. Haar startpunt is altijd daar waar het kind in zijn of haar ontwikkeling is. In dit verhaal geeft Hélène ons een inkijk in haar gedachtengoed en neemt ze ons mee in haar manier van lesgeven. Ook leuk voor grote mensen, opvoeders en iedereen die zich nog eens kind wil voelen!

De gekozen doelen vormen het lesplan en als een architect teken je de lijnen, de concrete bewegingen, uit. Houd voor ogen om elke les opnieuw een trapje hoger te klimmen in de ontwikkeling van het kind.

Er zitten in mijn doelenkast zes grote lades:  

1. fysieke 
2. zintuiglijke waarneming
3. psycho-motorische 
4. affectief-sociaal-dynamische 
5. cognitieve 
6. expressieve 

Uit de eerste 5 lades haal ik per les 1 à 2 doelen, bijvoorbeeld: 

1. spiersoepelheid, reactievermogen
2. auditieve waarneming
3. lateralisatie, ritme
4. doorzettingsvermogen, durf 
5. visueel geheugen, getalbegrip

En omdat dans kunst is, neem ik expressie altijd mee.

"Kinderen vinden ‘juf Hélène’ een moeilijke naam. Ik moedig hen wel aan me aan te spreken. Vandaag krijgen onze namen extra aandacht. Ze worden getongrold, gewikt en bewogen en altijd goed bevonden. 

Ze groeien aan de bomen of in de grond of in de lucht in alle vormen. Als Groentje: Katrien Komkommer omdat ze mooi recht staat. Als Fruitje: Louise en Noah Druif omdat ze als een trosje druiven steeds (te) kort bij elkaar dansen. Als dansers weer eens in rondjes achter elkaar aan huppelen, krijgen we al snel Madammekes de la Tourettekes en eventueel en graag Jongeheertjes Tourkes. Zeker niet kwaad bedoeld. Het is bedoeld als tip, aanwijzing in een versierinkje verpakt.  Want ze weten dat de juf het leuker vindt dat ze durven vrij, kriskras, door de zaal te dansen. Eat space!

Een streepje muziek vermengt zich in de danszaal en ons dansuurtje kan niet meer stuk. Ben je vandaag gekroond tot …De Eik dan sta je stevig met je twee voetjes in de grond. Proficiat! Kunnen we allemaal dit sterke gevoel uitproberen.

Stel je voor: We zijn een dagje met de trein naar zee. Aangekomen op het strand doen we snel de schoenen uit  en rennen in galop en holder de bolder, duinen op en af  naar de golven van de zee. Wat frisjes. We blijven staan juist met de enkels… Dat is hier! Wijs je knieën of heupen aan. ‘Nee juf. Dat zijn je …’ ‘ Ai, waar zijn ook alweer mijn enkels gebleven? We gaan ze desnoods zoeken in alle hoeken… gevonden!’

Dus met de enkels onder water. En omdat het zo koud is, verroeren we ons niet meer. We vriezen vast. Elk golfje zuigt onze teentjes dieper in het modderig zand. Voel je het? Sta allemaal maar met je blote voetjes in zee.  Ik kom even voelen hoe diep je al weggezakt bent. Hoe dieper, hoe steviger. Graag kom ik een beetje duwen, kriebelen en blazen."

Leren gronden, aarden is hier het doel. Grégoire du Bos de Vannes zei : ‘In de wereld, (de dansles dus) zit alles vast aan alles, alleen de onderdeurtjes zijn vrij te kiezen.’ De structuur zit na 25 jaar stevig ingebed. Als lesgeefster open je deuren, maar de onderdeurtjes openen de kinderen via hun inbreng en stemming van dat moment. Altijd anders en o zo verfrissend.

"Of misschien zit er vandaag wel een dansertje tussen die bijzonder lekker smaakt!
Sofietje Taart kwam zonet bij de bakker uit de oven en ze ruikt fantastisch!
Maak van jezelf eens een verrukkelijke taart dan komt de juf jullie allemaal opeten."

Zo kan je blijven fantaseren. Kinderen zijn benieuwd naar originele vondsten. Voorwaarde: het moet absoluut lief en positief bedoeld zijn. Het helpt om via visuele beelden iets  duidelijk te maken. Geef aanwijzingen: zo als de steentjes die Klein Duimpje uitstrooit, elke 29 stappen, om de juiste weg naar huis terug te vinden. Al dansend worden we rijker als mens. De juf heeft als taak leerlingen te ver’beteren’. Voor mij, nog steeds, is dansles geven nooit makkelijk, maar je leert door ervaring en je kan er beter en beter in worden.

We hebben bijvoorbeeld de intentie ruimtelijk te bewegen, dus: 

"Gebruik je lijfje groot en krachtig.  Beweeg zeker niet te ‘petieterig’. Juf Hélène ‘Petite’ of ‘Grande’: kijk maar eens naar het verschil.
Ik zal nu eerst ‘grote’ muziek opzetten, bedoeld voor de kinderen die in Reuzelandia opgroeien. Deze kinderen moeten leren groot te stappen. Niet zomaar als gewone mensen maar als reuzenkinderen!

Of wie wil eens proberen zich om te toveren tot Klein Duimpje: Hatsoe kiele kiele knotse boem, bim bam batsoe paardebloem, maak  mij klein, zo klein als mijn duim, bim bam boem! 

Groot en klein. Reuzen en dwergen. Zwaar en licht. Olifant en muis. Papa of mama en peuter. Eik en klavertje vier. Dag Janne Vier. Jij die zo goed kan tellen.

Hoeveel is vier? Tik eens vier maal op je hoofd! Draai vier maal rond! Ga de vier muren tikken!

Breed en smal. Dag Merel Walvis en Ineke Goudvis."

Geen oordelen. Zowel klein als groot is nuttig en fijn.

Lang geleden, toen de eigen kinderen nog zelf in een kinderkoets pastten, is het Buggy-‘dansje’ ontstaan. Het verhaaltje danst zich zodra de muziek begint en het is nog steeds één van jufs en kleuters' lievelings‘dansjes’.

Loeka De Peuter staat vooraan, alsof in de buggy zittend en Emma Mamsie de grotere, staat erachter aan, legt haar handen op de schouders van de kleinste.

"Mijn mama (het grootste kind) nam mij (het kleinste kind van de twee) op een mooie lentedag, als peuter, in de buggy mee op wandel. Die leuke uitstapjes zal ik nooit vergeten. Ik viel in slaap (oogjes dicht). Mama leidde me. Toen we bij een bergafje kwamen, begon mijn mama met een krokusje te discussiëren. 

Ik rolde met buggy en al de berg af! Hèèèèèlp! Mijn mama stopte haar druk gesprek en probeerde me te vangen. Op een plat stukje kon ze me terug vastgrijpen. En toen ik een paardje in de weide zag staan, zette ze me achter (op) haar in galop. Ik hield haar handen achter haar rug vast als teugels  en ik galoppeerde in gelijke tred mee. Hetzelfde voetje voor. Reuze!

Toen we in een parkje even rustten, speelden we een bokswedstrijdje. We mochten elkaar niet pijn doen. Als we elkaar toch aanraakten, moesten we even in kleermakerszit ‘voor straf’ tot 1, 2, 3 tellen en dan kon de bokswedstrijd verder gaan. Op het eind feliciteerden we elkaar omdat we allebei al knap boksdansten. Handjes schudden en groeten.

Terug naar huis of nog verder wandelen. Elke les wordt de wandeling wat langer. ‘Wisselen, juf?’  Loeka: ‘Mag Emma nu mijn kindje zijn?’"

We durven interactief  bezig te zijn. Soms, te midden een actief deel van de les, belanden we allen op de grond.

"Ja, dit is even vervelend, want de juf wil met jullie nog dingetjes rechtstaand op de voetjes doen. Hoe komen we nu ook alweer recht? Misschien moeten we Meneer De Kraan bellen! Die kan ons zeker helpen. We nemen onze telefoon(voet) en drukken op de knopjes: 0472/……… en houden één voet tegen ons oor.

‘Dag Meneer De Kraan, ik zit hier letterlijk en figuurlijk met een probleem. Door iets (kan van alles zijn wat voordien gebeurd is in de les: in een plas gevallen, uitgegleden, over een tak gestruikeld, gewoon moe…,) zit ik nu op de grond. Nu moet ik dringend terug recht, want we willen nog een ‘komkommerdansje’ maken. Zou jij mij kunnen helpen?’

‘En,' vraagt de juf, ‘komt Meneer De Kraan jullie rechttrekken?’ Dolenthousiast knikken de zittertjes. 

Meneer De Kraan komt eraan. Hij hangt zijn haak aan mijn hand, draait aan zijn wieltje en draai, draai, draai en we komen stilaan volledig rechtop. De hand, waaraan de haak bevestigd is, komt nog hoger en hoger, tot tegen het plafond.

‘Dansertjes’ zegt de juf, ‘nu staan jullie wel fijn recht en kunnen we straks ons komkommerdansje laten zien. Maar zo de hele tijd met je handje in de lucht is toch wel wat vervelend. Hoe lossen we dit op?’

Misschien kunnen we naar Tante Schaar gaan. Die is altijd zo behulpzaam. Huppelend, knie na knie, (vergeet niet dat we 2 knieën hebben en dat elk knietje graag even omhoog komt! (Kijk anders maar eens naar Daantje Huppel, zo netjes!)) gaan we het hoekje om en bellen aan. (Trek aan je oorlelletje, zachtjes!, met je vrije hand.) Triiiiing, Ding Dong, Ringeling! Is Tante thuis?

1) ’Ja’: Tante Schaar ziet onmiddellijk het probleem. We staan nog allemaal met 1 handje vastgehecht aan de haak van de kraan dus opgeheven.  Ze doet ‘knip’ (andere hand doet met de vingers als een schaar: knip boven de omhooggestoken hand). Of de juf, even Tante Schaar, komt bij iedereen langs en doet: ‘knip’! De hand valt naar beneden, maar je valt zelf terug helemaal plat op de grond (indien je het hele verhaaltje wil herhalen, hang je de haak van Meneer De Kraan aan je voet, poep, buik…) Draai in het kwadraat."

Laat hen zelf kiezen, ieder voor zichzelf. Variatie komt na een beetje vertrouwen. 

"De juiste plaats is het haakje op het kruintje van je hoofd te hechten. Zo staan we netjes helemaal terug recht, klaar om verder te dansen.

2) ’Nee’ : Tante Schaar zit in de schommelstoel en heeft haar koptelefoon op haar oren staan. Ze hoort ons dus niet. We gaan allen zitten en spelen Tante Schaar in schommeltje, schommeltje. Maak een bolletje en voor-achterwaarts schommelen op de bolle rug.
Ai, dat doet pijn aan die bolletjes in mijn rug! Voelen jullie die ook? Ga maar eens in voetjesplak zitten en buig je neusje naar de voeten."

Ga bij iedereen langs en teken een lijn van hun nekje over de ruggengraat tot aan hun poepje, dus over de werveltjes die aanvoelen als bolletjes.

"Dat is onze ruggengraat en die helpt ons om mooi recht te staan. Ik heb gevoeld dat jullie allemaal een ruggengraat hebben, wisten jullie dat? 

Bananen hebben geen graat, vandaar staan ze krom. Wie krom zit, noem ik voortaan … De Banana. Mooie rechte rugjes kunnen allemaal mee naar het komkommerland. Wie kroon ik tot … De Komkommer?

Als je vis eet, moet je ook een beetje opletten dat je geen graat opeet. Dat prikt anders in je buikje, of in je teen. Zit eens allemaal in langzit. Voetjes bij elkaar voor de voetenvergadering."

Het is mooi om te zien een verzameling van een veelvoud van tien blote teentjes. Het is gezond blootvoets te dansen en je voelt veel meer! 

"Wie kan de dikke teen, Poempel, prikken met zijn schoorsteenvingertje? Mijn opa heet Opa Poempel omdat hij 2 héél grote dikke tenen heeft. Weten jullie ook dat Pimpel de kleinste is, dan Pumpel (het sukkeltje), Pampel (die draagt nog altijd een pamper) en de buur van Poempel, Pompel Moes omdat hij elke dag tien pompelmoezen eet. Heel bitter is hij nu. 

Goed, dus mijn opa is een beetje stijf geworden en daarom kan hij ze zo niet tikken. Jullie moeten dit wel goed oefenen hoor, want zo kan je steeds met je Poempel blijven spelen."

En, mooi meegenomen, gedurende het verhaaltje oefenen alle kinderen braaf hun lenigheid.

"Enfin, waar waren we gebleven?
Als Tante Schaar ons dus niet hoort dan kunnen we…???"

Alle verzinsels geven elke les een nieuwe wending en dankzij de computer, overladen met miljoenen muziekjes, is er altijd wel iets wat ondersteunt, accentueert en motiveert.

"Hier komt nu de Plechtige Komkommer. We schilderen ons eerst even in’t groen zodat we verder kunnen doen. Ik leg snel groene rondjes (minimum vijf) verspreid in de zaal.

Dop je verfborstel (handje, voetje, elleboog) maar in de pot (rondje) en schilder je mooi volledig groen. Oei, jullie rugje is nog niet volledig groen! Help elkaar even door de ruggen van jullie vriendjes groen te schilderen. Vergeet geen enkel bolletje van onze ruggengraat! Nu weten we dat die in het midden van ons rugje wonen.

Iedereen Groen? Plaats jullie allemaal maar verspreid op het komkommerveld. Geef jezelf veel plaats want dan krijg je veel licht en groei je sneller. Nu moet je heel mooi recht staan. Floor Kriebelteen en Katrien Komkommer doen allebei hun uiterste best.  Zo ook de rest.

Muziek! Maestro Faust doet zijn uiterste best om ons te helpen in het ritme: knielen, draaien, springen, … .

En op weg naar huis kroon ik mezelf tot Pili Pili. Het houdt de pit erin!"

Naast lesgeven, heeft Hélène de Vrieze het voornemen haar inzichten en lesmethoden te delen met andere dansleraren, opvoeders, ouders en geïnteresseerden in haar nog uit te brengen boek: ‘Het geheime dansboek van Pili Pili’. Voor meer informatie, zie www.fitdance.be.

_{Het artikel in de originele lay-out, vind je hier:}

• Swing40_Het geheime dansboek van Pili Pili